BİR AKŞAMDI

BİR AKŞAMDI

Peyami Safa

1924

Ötüken Neşriyat

312 sayfa

“Hatırlıyor… Bir akşamdı…”

diye başlıyor kitap.

Kocası tarafından aldatılan Meliha’nın dünyasını anlatıyor.

Yeşilçam klasiği gibi bir hikaye.

*

Meliha ilgisiz annesi ve hasta babasıyla İzmit’te yaşıyor.

Anne eskiden zaman zaman kocasını aldatmış sanırım, ona dair imalar var kitapta.

*

Hayatından çok sıkılan Meliha “yaşamak istiyorum” diye tutturuyor.

Akrabası olan Kamil ile birlikte İstanbul’a kaçıyor.

Kamil, çok affedersiniz dünya s*ikime minare g*tüme bir insan.

Evleniyorlar.

Kamil, kitaptaki tabiriyle bir don juan. Hayatında başka kadınlar da var. (Bu kadınlar arasında Meliha’nın annesi de yer aldı.)

Bir de Fransa’da bir karısı ve çocuğu.

Fransız kadın Bert, bir gün İstanbul’a geliyor ve evde Meliha ile karşılaşıyor. İki kadın karşı karşıya kalıyor ve aldatıldıklarını öğreniyorlar. Peki terk ediyorlar mı Kamil’i? Hayır. Kamil ikisini de kandırıyor, idare ediyor.

Kamil sonra savaşmak üzere Anadolu’ya gidiyor. İki kadın da umrunda değil.

Bert, ülkesine dönüyor.

Meliha, yalnız kalıyor. Bu sırada kendisine kur yapan Ferdi’ye inanıyor ve birlikte oluyorlar. Sonra Ferdi de Meliha’yı bırakıyor.

Meliha erkeklerden nefret eder hale geliyor.

Bu sırada karşısına çocukluk arkadaşı Sermet çıkıyor. Meliha erkeklere olan hıncını bu zavallıcıktan çıkarıyor. Sermet hasta oluyor. Son arzusu Meliha’yı görmek ama Meliha gitmiyor ve Sermet ölüyor.

Kamil de savaşta ölüyor.

Bu arada Meliha kaçtığında babası zaten hastaydı, daha da hasta olup ölüyor.

Annesi memleketi Yozgat’a gitmişti. Daha sonra Meliha’nın çağırması üzerine geliyor.

*

Meliha hayatındaki bu kayıplar üzerine hasta düşüyor.

Kitap onun sayıklamaları ile bitiyor:

“Ölülerin hayaletleri Meliha’ya döndüler ve sordular:

- Meliha! Yaşamak istiyor musun hala?

     

Genç kadın, kesik bir hıçkırıkla cevap verdi:

-Hayır!

Dirilerin hayaletleri de aynı cevabı tekrar ettirmek için Meliha’ya döndüler ve sordular:

-       - Meliha! Yaşamak istiyor musun hala?

Meliha kesik bir kahkaha ile cevap verdi:

-Evet!”

Sf.305

*

Kitabı beğenmedim.

Hem klişe buldum, hem de üslubu iğrenç.

Üçüncü bir kişi hikaye ediyor kitabı. Sanki oradaki bir hayalet gibi ve sanki biz de bir hayalet ordusu olarak onu takip ediyormuşuz gibi.

İşte bu anlatıcı hayaletin kafa yapısı iğrenç. Laflara bak:

“Kadın vermek için yaratılmıştır.(…) Kız evvela teslim olur. Al!der, en büyük fedakarlıktır ve erkeği bir fazilet hadisesi karşısında bırakır: Haydi bakalım, imtihan oluyorsun. Vicdani imtihan, beni al veya bırak.” Sf.98

“Bir eksik veya bir fazla, Meliha için ne farkı var?” sf.278

“Kadının ilk kıskançlığı ihtiyarlığa ilk adımdır.” Sf.144

“Aldatan kocalar yalnız ev değil, zevcelerinin imanını da yıkıyorlar.” Sf.231